Vrijdagmiddag tien voor vier, Fien Kester en ik stappen binnen bij Tiuri, theaterwerkplaats voor spelers met een (cognitieve) beperking in Breda. Wij zijn te gast bij artistiek leider Bas Roijen. In de entreeruimte zitten een tiental spelers te wachten om te worden opgehaald. Bas neemt ons mee naar een rustige plek om te praten over speelwijze, methodiek en ontwikkeling van de spelers, van Tiuri en van hemzelf. Anderhalf uur later als we afscheid nemen wacht speler Millanie nog steeds op haar Taxi. Ook dat is realiteit bij Tiuri.

Het boek Brief voor de Koning van Tonke Dragt uit 1962 vertelt over de jonge ridder Tiuri die een dappere opdracht vervuld en op een avontuurlijke reis zijn talent ontdekt. Tiuri is daarmee de inspiratie voor mensen met een (cognitieve) beperking om hun talent te ontwikkelen en zichtbaar te maken. Het gaat, vertelt Bas, om toevalligheden, onbedoelde aanwijzingen, niet geplande gebeurtenissen die bij die ontwikkeling een bepalende rol spelen.

Bas en Tiuri staan voor fysiek theater. Dan staan de spelers in hun kracht en kunnen zich ontwikkelen - het woord wat centraal staat in ons gesprek -. De acteurs hebben allemaal een indicatie dagbesteding, kozen zelf voor theater, maar worden door Tiuri geselecteerd op: motivatie, ambitie, kunnen samen werken en begrip voor spelopdrachten. Zij zijn dicht bij hun oorsprong. Op onze vraag wat dat is, denkt Bas na, noemt het woord authentiek en vertelt over creativiteit die in ieder mens verborgen zit, maar niet altijd ruimte krijgt. Voorbeeld van een fysieke geslaagde ontmoeting was met professionele dansers die geen Nederlands spraken en daarmee in de ontmoeting met de spelers van Tiuri onmiddellijk contact hadden door hun lijf en de beweging.

De methodiek is gebaseerd op onderling vertrouwen, aan de slag gaan met wat de speler zelf inbrengt met als centraal begrip ervarend leren. Bas verwijst naar een Britse acteur/regisseur/ docent Keith Johnson, doen wat in je opkomt en van daaruit verder gaan. Eerst iets ervaren door te spelen en daarna daar woorden aan geven. De methodiek staat op papier, ligt daarmee niet vast, maar wordt steeds verder ontwikkeld in samenspraak met spelers en eigenlijk met alle betrokkenen bij Tiuri. Voor iedere speler wordt een persoonlijk artistiek ontwikkelingsplan geschreven in samenspraak met de speler, om vast te leggen waar deze aan wil werken.

Steeds als het woord inclusie valt, benoemt Bas zijn aarzeling, overvleugelen de meer verbale acteurs dan niet de minder cognitieve spelers van Tiuri? Wat zou een antwoord kunnen zijn, vragen wij. Dat beantwoord Bas met het woord stilte. Zoals bij de ontmoeting met de dansers die geen Nederlands spraken.

Ook in Bas schuilt een Tiuri , omdat hij, noch van huis uit, noch door school het idee had om theater centraal te stellen in zijn leven, maar na omzwervingen en toevalligheden zijn passie voor theater ontdekte en na een ontmoeting met een medewerker van Tiuri ontdekte dat zijn eigen visie en idee over het leven overlapte met alles wat hij hoorde vertellen over de theaterwerkplaats.